FAQs

We willen af van fossiele bronnen van energie, zoals gas, olie en kolen. We noemen dat de energietransitie. Daar zijn diverse redenen voor: bij de verbranding komen schadelijke stoffen en gassen zoals CO2 vrij, deze bronnen raken uitgeput (op) want ze worden niet aangevuld, we zijn afhankelijk van landen die deze bronnen hebben (en dat zijn niet altijd landen die de mensenrechten respecteren zoals wij dat willen) en bij de winning van de energie uit die bronnen ontstaat permanente schade aan het milieu en de omgeving van de omwonenden.

Voordelen van elektriciteit uit windturbines:

• Bij de opwek van elektriciteit uit windturbines ontstaat geen CO2. De CO2-uitstoot is over de gehele levensduur daardoor 50 keer lager dan van die van 'grijze' stroom.
• Wind is een bron die niet op raakt: wind ontstaat door de zonne-energie die op de aarde straalt.
• Als de windturbine gebouwd is, is er geen afhankelijkheid meer van andere landen, alleen nog van de wind (en van bedrijven die het onderhoud van de turbines doen).

Bij de bouw, het onderhoud en bij het afbreken van windturbines komt wel CO2 vrij. Die hoeveelheid CO2 is na 3 tot 6 maanden draaien al bespaard ten opzichte van verbranden van fossiele energie.

Voor de bouw van windturbines is vooral staal, beton, composiet (glas- en koolstofvezel en epoxy of polyester) en kleine hoeveelheden andere metalen nodig. De winning hiervan en het weer verwerken daarvan aan het einde van de levensduur heeft ook impact op het milieu. Windturbinefabrikanten zijn continu bezig deze impact te verkleinen en het hergebruiken van materialen te bevorderen. Feit is dat de milieu- en klimaatimpact van elektriciteit aanmerkelijk lager is dan die van fossiele energiebronnen.

Per gebruikte oppervlakte land levert een windturbine veel meer elektriciteit dan een zonnepark. En juist de combinatie van wind en zon is gunstig: op donkere dagen waait het vaker, en andersom is er op zonnige dagen vaak minder wind. Dit draagt bij aan de leveringszekerheid. Bovendien kunnen zon en wind van dezelfde netaansluiting gebruik maken, zodat de systemen de kosten kunnen delen en het project betaalbaarder wordt. Rondom windturbines kun je ook prima zonnepanelen plaatsen.
Tot slot: met alleen zonnevelden kunnen we niet zoveel energie opwekken als met windturbines: meer zonnevelden lukt ook niet omdat de elektriciteitskabel dan te duur wordt voor zon, terwijl deze nog wel  betaalbaar blijft voor wind.

DiemerWind heeft nog geen concrete plannen voor de aanleg van zonnevelden, maar roept de Gemeente Diemen op meer aandacht te geven aan de subsidieregelingen voor particulieren (zon-op-dak). Ook roept DiemerWind de gemeente op de plaatsing op bedrijfsdaken te stimuleren en faciliteren. Diemen Ecostroom is hierin ook actief.

We willen zeker ook wind op zee, maar ook daar is behoefte aan ruimte voor visserij, natuur en zeevaart. Ook op de Noordzee is nog maar bepekt ruimte. Wind op zee is technisch ingewikkelder, onder andere door de lange kabels die nodig zijn om de opgewekte energie aan land te krijgen, op de plek waar deze nodig is. Weliswaar wekken windturbines op zee meer elektriciteit op dan windturbines op land, een deel daarvan gaat weer verloren door verliezen in de kabels. Windturbines op zee zijn ook lastiger te onderhouden: bij slecht weer kun je er niet zo eenvoudig bij.

Bovendien hebben we meer dan wind op zee nodig om de klimaatdoelen van Parijs te halen en onze afhankelijkheid van Gronings of Russisch gas te stoppen.

Niet alle omwonenden zijn tegen, er zijn een hoop mensen neutraal en ook voor de komst van windturbines. Hetzelfde geldt voor projecten als snelwegen, kerncentrales, vliegvelden en woonwijken. Dat snappen we ook, want het verandert de leefomgeving van mensen. We gaan met omwonenden in gesprek over hun bezwaren en oplossingen daarvoor en over hoe zij kunnen meeprofiteren van de opbrengst. We willen een acceptabel energielandschap maken in overleg met de buurt.

Vaak nadat projecten gerealiseerd zijn, raken omwonenden eraan gewend en vinden mensen het na verloop van tijd wel best. Zeeland is gewend aan zijn kerncentrale, Leidsche Rijn aan de verdubbelde A2 en de omwonenden zullen vast wennen aan wind en zon in Rijnenburg en Reijerscop. Dit is overigens ook wat studies laten zien: https://www.saxion.nl/nieuws/2020/01/elise-onderzocht-de-beleving-rondom-windturbines-en-die-was-niet-zoals-verwacht.

https://www.mo.be/analyse/windmolens-hebben-geen-imagoprobleem: Nog een ander onderzoek, in 2010 uitgevoerd door de Hogeschool West-Vlaanderen, wees op het verschil in houding tegenover windturbineparken voor en na de bouw ervan. Bij de ondervraagden in Izegem, Ieper, Kortrijk en Brugge zag je hetzelfde effect: na de bouw van het windturbinepark lieten meer ondervraagden er zich positief over uit dan er voor.

Tijdens de levensduur van een windturbine, zo ongeveer 20 jaar, produceert deze tot 80 keer zoveel energie als er nodig is om er één te maken en bouwen.

Het antwoord is ja, mits de kosten die door vervuilende vormen van energieopwekking (olie, kolen) worden gemaakt ook worden doorberekend. Ook kan de subsidie een stuk lager of zelfs helemaal worden afgeschaft als we geen energiebelasting meer hoeven te betalen over onze eigen opgewekte stroom.

In de kop van een windturbine zit een generator, vergelijkbaar met een dynamo zoals die ook in je auto, motor of fiets zit maar dan natuurlijk wel veel groter. De rotor van de windturbine (het deel waar de bladen aan vast zitten en wat gaat draaien) is aangesloten op die generator en die draaiing zorgt voor de opwek van elektriciteit. Bij een centrale op gas of kolen gaat dat ook ongeveer zo, maar daar wordt de generator aangedreven door een rotor die in beweging wordt gebracht door stoom. Stoom dat wordt gemaakt met de warmte uit het verbranden van fossiele brandstoffen gas en kolen.

Hoe groter de turbine, hoe meer elektriciteit die opwekt. En dat gaat kwadratisch: een twee keer zo lang blad wekt vier keer zoveel elektriciteit op. https://www.wattisduurzaam.nl/2136/energie-opwekken/wind/overzicht-windenergie-de-voord-en-nadelen-van-energie-uit-wind-2/#formaat

In Diemen geldt op dit moment een hoogtebeperking voor windturbines van 147 meter tiphoogte in verband met de luchthaven Schiphol. In de Zienswijze op de Notitie Reikwijdte en Detail (NRD), ingediend op 31 oktober 2022, verzoeken DiemerWind en De Windvogel in de MER verschillende turbinehoogtes te onderzoeken, variërend van 147 tot 200 meter tiphoogte.

Om onze klimaatdoelen te halen en om energie-onafhankelijk te worden, hebben het Rijk en de provincies afgesproken dat er in 2020 meer windturbines in Nederland moeten staan. Het gaat om 6000 MW aan opgesteld vermogen. Een moderne windmolen heeft een vermogen van ongeveer 5-10 MW. Deze doelstelling is pas halverwege 2022 behaald. Een versnelling leek nodig. De overheid heeft vervolgens besloten een meer algemeen doel te stellen: 35 terawattuur (TWh) duurzaam opgewekte energie in 2030.

Al deze windmolens, veel zonnepanelen en nog meer vormen van duurzame energie zorgen ervoor dat dan pas 14 procent van onze energie duurzaam wordt opgewekt. Dan hebben we dus nog 86 procent te gaan.

Windturbines helpen de natuur doordat ze de uitstoot van CO2 voorkomen. Dit vermindert klimaatverandering en helpt de natuur zo. Maar er zijn meer manieren.

Eén van de manieren om bij te dragen een de omgeving waarin een windturbine staat, is door te investeren in de natuur. Windturbines in natuurgebieden, dat zie je niet vaak. Toch kunnen windturbines in natuurgebieden een aantrekkelijke combinatie zijn, mits goed doordacht.

Een van die manieren is via het concept Natuurwind. De coöperatie maakt afspraken met de grondeigenaar, zoals Staatsbosbeheer of een agrariër, over de investering in bossen en vogelweiden. De windturbines kunnen zo een positieve bijdrage leveren wanneer de opbrengsten van de stroom deels geïnvesteerd worden in de natuur. Dubbele winst.

Windturbines hebben, net als alles dat de mens gebruikt, nadelen.

• Windturbines produceren geluid.
• De bladen van windturbines geven, als tegelijkertijd de zon ook schijnt, slagschaduw.
• Windturbines zijn vanaf grote afstand zichtbaar.
• Vogels en andere dieren kunnen in aanraking komen met windturbines en daardoor (dodelijk) gewond raken.

Hieronder worden deze nadelen toegelicht.

De ronddraaiende wieken bewegen door de lucht en dat is te horen als een gezoef of gezwiep. Ook maken de ronddraaiende as, tandwielen en generator bovenin de windturbine geluid.

Regelgeving over geluid

In de Nederlandse wet accepteren we 8 tot 9% gehinderden rondom windmolens. Deze norm is destijds zo opgesteld omdat dit acceptabel wordt geacht. Net als dat we een bepaald aantal gehinderden door wegverkeer accepteren. Nederland is dichtbevolkt en daarom kunnen de windmolens niet op 2 km afstand van woningen.

Om geluidsoverlast voor omwonenden zo beperkt mogelijk te houden, is regelgeving opgesteld. Het jaargemiddelde geluidniveau als gevolg van een windturbine of windpark dient bij een woning van derden niet meer te bedragen dan 47 dB. Daarnaast geldt een ten hoogst toelaatbare waarde voor het jaargemiddelde geluidniveau in de nachtperiode van 41 dB.

Ter vergelijking: bij verkeerslawaai geldt voor bestaande woningen een “voorkeurswaarde” van Lden = 48 dB(A), maar er kan een ontheffing worden verleend tot een maximale grenswaarde van Lden=58 dB(A) (buiten de stad). In bepaalde situaties is zelfs een geluidsniveau tot 68 Db(A) toegestaan. Dit is aanzienlijk hoger dan bij windmolens is toegestaan (NB: 10 dB meer wordt ervaren als 2x zo hard).

Beperken van het geluid van een windturbine

Doordat het niet altijd even hard waait, varieert het geluid van een windturbine. Overdag is het geluid van een windturbine in veel omgevingen vaak niet te horen doordat ook veel ander geluid aanwezig is. ’s Nachts kan de windturbine beter te horen zijn. Dicht in de buurt van een turbine is altijd een zoeven te horen, dat is het geluid van de naar beneden bewegende wiek. Ook op grotere afstand kan het geluid, voornamelijk ’s avonds en ‘s nachts, een ritmisch karakter krijgen. Dit wordt dan waargenomen als een zoevend, zwiepend of stampend geluid. Verder van de windturbine af wordt het geluid van de windturbine steeds zachter, en klinkt het wat lager of doffer.

Het geluid van windmolens neemt sterk af met de afstand. Dus hoe verder weg, hoe minder geluidhinder. Dat pleit er dus voor om windmolens verder weg van woningen te plaatsen. Er is geen wetenschappelijke onderbouwing voor de vuistregel die je wel eens hoort: 10 x de tiphoogte als afstand aanhouden tot windturbines. Er zijn ook onderzoeken waaruit blijkt dat mensen nog steeds hinder hebben op 2 kilometer afstand, wat niet van het geluid kan komen want de turbines zijn dan niet meer hoorbaar.

Het is mogelijk om het geluid van de wieken te beperken door de wieken te voorzien van een uilenvleugelstructuur. Lees hier meer over de uilenvleugelstructuur. Uilen leren windturbines geluidloos te wieken. Geruisloze windturbines

Word je ziek van het geluid van windturbines?

Of men hinder ondervindt van geluid van windturbines is in sterke mate afhankelijk van de persoonlijke situatie. Uit een recente rapport van de WHO blijkt dat er geen statistisch significante relatie gevonden is tussen de blootstelling aan windturbinegeluid en gezondheidseffecten zoals hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, cognitieve stoornissen, gehoorproblemen, ongunstige zwangerschap uitkomsten en slaapstoornissen. Uit een literatuurstudie van het RIVM blijkt dat hinder optreedt als gevolg van geluid: hoe harder het geluid van windturbines, hoe groter de hinder ervan. Uit de literatuur bleek niet dat het zogeheten ‘laagfrequent geluid’ (lage tonen) van windturbines voor extra hinder zorgt in vergelijking met gewoon geluid.

Er is onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing om te kunnen beoordelen of er gezondheidseffecten zijn van geluid van windturbines op mensen.
https://www.rivm.nl/nieuws/overzicht-van-literatuur-over-gezondheidseffecten-geluid-windturbines

En laagfrequent geluid?

Laagfrequent geluid is geluid dat buiten het voor mensen hoorbare gebied ligt. Mensen en dieren kunnen het echter wel voelen. Alle apparaten die bewegen, genereren naast hoorbaar geluid ook laagfrequent geluid en ook de natuur zelf produceert laagfrequent geluid, bijvoorbeeld de wind zelf maar ook de beweging van het water (golven). Van laagfrequent geluid is niet aangetoond dat dit gezondheidsschade veroorzaakt. Laagfrequent geluid bestaat al heel lang en is overal om ons heen: door verkeer, industrie en elektrische apparaten.

Meer info over Laagfrequent geluid (PDF).

Kan ik zelf het geluid van een windturbine eens horen?

Het is aan te bevelen eens bij de windturbine te gaan kijken en luisteren op een dag dat het hard waait en een dag dat het weinig waait. Er staat windturbine dichtbij Diemen, bij de Ouderkerkerplas.

Wat is slagschaduw?

Als de zon tegen een windturbine aan schijnt dan ontstaat er achter de turbine slagschaduw. Als de wieken dan draaien door de wind, beweegt die slagschaduw ook. Mensen kunnen daar last van hebben als die schaduw bijvoorbeeld over een raam van het huis gaat. Slagschaduw ontstaat het vaakst in de lente en de herfst. De zon staat dan lager, terwijl de zon nog wel met enige regelmaat schijnt. De schaduw van de windturbine is dan langer en reikt verder. In de winter schijnt de zon minder vaak waardoor er minder vaak sprake is van slagschaduw dan in de herfst en het najaar. In de zomer schijnt de zon vaak, maar staat dan ook veel hoger aan de hemel waardoor de schaduw aanzienlijk korter is.

Regels over slagschaduw

Bewegende slagschaduw met de frequentie van het draaien van een turbine is niet prettig. Daarom is er een wettelijke norm voor slagschaduw: zeventien dagen per jaar mag er meer dan 20 minuten slagschaduw worden veroorzaakt. Alle andere dagen van het jaar mag de slagschaduw minder dan 20 minuten per dag duren. Dit heet een stilstandregeling.

De initiatiefnemers van windpark De Drentse Monden en Oostermoer hebben besloten de norm zo te interpreteren dat er maximaal zes uur slagschaduw per jaar mag ontstaan. Dat is dus aanzienlijk minder dan volgens de wettelijke norm zou mogen. Deze grens van maximaal zes uur slagschaduw per jaar geldt voor woningen, scholen, verpleeg-, verzorgings- en ziekenhuizen, kinderdagverblijven en psychiatrische instellingen in de omgeving van de windturbines.

Er zijn ook regelingen waarbij de omwonenden zelf de turbine kunnen stilzetten als ze last hebben van slagschaduw.

Het klopt dat er wel eens een vogel tegen een windturbine aanvliegt, net zoals je misschien thuis weleens een vogel tegen je raam hebt gehad. Als je kijkt naar hoeveel vogels de dupe worden van windturbines in vergelijking met andere gevaren die ze tegenkomen, dan komen windturbines wel zo’n beetje helemaal achteraan. Er vallen veel meer vogelslachtoffers door bijvoorbeeld het verkeer en huiskatten.

Volgens schattingen sterven er door Nederlandse windturbines zo'n 50.000 vogels per jaar. Gemiddeld zijn er 10-90 vogelslachtoffers per jaar per windturbine. In het verkeer sterven er jaarlijks 2 miljoen vogels. De huiskat overtreft dit vele malen met 18 miljoen vogeldoden per jaar.

Energie uit steenkool dood 25 keer zoveel vogels als windturbines, en kerncentrales zitten in dezelfde orde van grootte als windturbines. Dat de invloed van windturbines op vogels relatief klein is, wil niet zeggen dat we er geen aandacht voor hebben. Voordat er een windturbine komt, wordt uitgebreid onderzocht wat de effecten zijn op de vogels die in het gebied leven.

Belangrijker dan botsingen is de verstoring door windturbines van voedsel-, rust- en broedgebieden. Hoe erg die verstoring is, hangt sterk af van de vogelsoort en de plek. Veel broedvogels kennen hun rust- en voedselgebieden zo goed, dat windturbines geen barrière zijn - ze vliegen er gewoon tussendoor. Sommige soorten, zoals eenden, ganzen, zwanen en steltlopers, houden liever flink afstand; dan kan er sprake zijn van verstoring.

Uit het onderzoek dat tot nu toe is gedaan, blijkt dat woningen een paar procent minder waard kunnen worden. Ook is uit onderzoek gebleken dat dit effect in sommige gevallen tijdelijk is. Dus dat de waarde van een woning na een tijdje weer stijgt. Veel meer daarover en ook een verwijzing naar de onderzoeken die zijn gedaan, is te vinden op website van de Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA).

In 2019 deden de UvA en de VU onderzoek in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. De onderzoekers benoemen de volgende bevindingen:

• De effecten variëren rond de 2 tot 5 procent.
• De onderzoekers stellen dat de relatieve woningwaardedaling tussen 1985-2019 gemiddeld zo’n 2% bedroeg binnen 2km afstand van een turbine.
• De onderzoekers zien dat de effecten van turbines hoger zijn na 2011 (gemiddeld 1.3% voor 2011 en gemiddeld 3% na 2011).

Wettelijk geldt een minimum niveau van woningwaardedaling van 2 procent waarvoor planschade niet gecompenseerd wordt. Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet (verwacht 1 januari 2022) gaat dit percentage naar 4 procent.

Er zijn gemeenten die de WOZ-waarde van huizen nabij windturbines hebben verlaagd, als indicatie dat ze minder waard zijn geworden. Soms al voordat er windturbines staan. Maar het is ook gebeurd dat een verlaagde WOZ-waarde later weer is verhoogd, want bij verkoop bleek de woning toch niet minder waard te zijn.

Wij zijn een groep mensen die zich op een positieve manier bezighoudt met het opwekken van schone energie. We vinden het belangrijk dat dit snel en goed gebeurt, met zo weinig mogelijk overlast bij omwonenden. Belangrijk voor ons is dat we de omwonenden zo veel mogelijk betrekken: bij de planvorming maar ook als de turbines er staan. En uiteindelijk moeten ook de omwonenden er van kunnen profiteren.

Nederland is dichtbevolkt en daarom zullen er altijd mensen zijn die op een windmolen uitkijken. Maar ook op kolencentrales, fabrieken, hoogspanningslijnen etc. De vraag is: blijven we afhankelijk van vervuilende energie of kiezen we voor een schone toekomst voor onze kinderen en hoe doen we dat dan?

DiemerWind is een energiecoöperatie. Energiecoöperaties willen de energietransitie verder brengen met oog voor de omwonenden en zonder winstoogmerk. Energiecoöperaties kunnen daardoor maatregelen nemen die een beetje ten koste gaan van de opbrengst, maar beter zijn voor omwonenden:

• Stillere windturbines kiezen
• ‘Uilenveren’ op de wieken plaatsen
• Goede afstanden kiezen in het ontwerp
• Gevelisolatie bij de woningen dichtbij
• Slagschaduw tot minimum beperken door een stilstandregeling

We maken hierover afspraken op maat met de deelnemers.

Je stoort je ook veel minder aan een windturbine die deels van jou is. Sterker nog: het maakt best een beetje trots dat ‘jouw’ turbine schone energie opbrengt en ook nog eens profijt levert voor de buurt!

Lees meer over het onderzoek van de GGD naar het effect van windmolens op de gezondheid van omwonenden.

Ook “de Correspondent” over het onderwerp in Factcheck: ‘Windmolens veroorzaken gezondheidsschade bij omwonenden’

Het RIVM publiceerde in oktober 2020 een update onder de titel ‘Gezondheidseffecten van windturbinegeluid: een update’. Of lees het volledige rapport.

Betuwewind - veel gestelde vragen
Windvogel - veel gestelde vragen
Vlaardings energiecollectief
Drentse Monden Oostermoer
Watt is Duurzaam
Gemeente Amsterdam
Energieregionhz.nl

Het klopt natuurlijk dat er meer schaduw is en er minder regen onder de panelen komt. Dat heeft invloed op de natuur. Zowel positief als negatief. Er is een gedragscode Zon op land waarin beschreven staat wat een aantal belangenbehartigers (omwonenden, ontwikkelaas en natuurorganisaties) wil. Het is namelijk heel goed mogelijk om een zonnepark te realiseren dat vooral voordelen heeft voor de natuur en waarbij goed rekening gehouden wordt met omwonenden.

Dat klopt, daarvoor is de Stimuleringsregeling Duurzame Energie+ (SDE+) bedoeld: om het speelveld voor wind en zon gelijk te maken aan dat voor fossiel. Ook fossiele energie krijgt namelijk veel subsidie. Wind op zee kan al zonder subsidie toe. De brancheverenigingen voor wind op land en zon hebben een plan gemaakt om de komende jaren ook wind en zon op land goedkoper te maken. Hun plan is om in 2025 zonder subsidie wind- en zonneparken te kunnen neerzetten.